Met de komst van Payment Service Directive 2 (PSD2), de richtlijn die bepaalt dat bankgegevens met andere partijen kunnen worden gedeeld ontstaan er nieuwe toepassingen in combinatie met Fintech. Daar waar het in de lijn der verwachtingen lag dat andere aanbieders de traditionele bancaire producten gaan kopiëren vallen juist nieuwe toepassingen op. Deze toepassingen onderscheiden zich op het gebied van snelheid, gebruiksgemak, efficiëntie en richten zich op één onderdeel van het productenpakket van de traditionele bank èn bieden dit aan via het digitale en met name mobiele kanaal.
De app PEAKS is hiervan een voorbeeld. Met deze app worden je betalingen die je dagelijks ten laste van je betaalrekening doet afgerond. Deze bedragen worden belegd op een manier die bij je past: offensief of defensief. Om te starten met beleggen heb je niet meer nodig dan een smartphone. Je doorloopt een aantal schermen met vragen en zonder er naar om te kijken bouw je een beleggingsportefeuille op. Hoe laagdrempelig wil je het hebben? Daar waar je in het verleden je wisselgeld in een potje stopte, waar het waarschijnlijk voor altijd bleef, worden er nu aandelen of obligaties mee gekocht. Gaat deze dienstverlening de banken klanten kosten? Waarschijnlijk niet direct. Deze toepassingen boren een geheel nieuwe doelgroep aan als het om beleggen gaat, beleggers die in de toekomst wellicht de bank niet als klant gaat krijgen. PEAKS is bovendien een initiatief dat door Rabobank wordt ondersteund. Dit gebeurt met meer fintech initiatieven; zij worden opgepikt door de grootbanken die met hun ruimere budgetten de doorontwikkeling en marketing van het product of de dienst mogelijk maken. Daar waar fintech bedrijven voor de groei afhankelijk zijn van reclame inkomsten. Maar behalve een forse portemonnee en een groot klantenbestand voegen de banken een belangrijk, wellicht onmisbaar, ander element toe aan de nieuwe toepassing of techniek, namelijk vertrouwen. De historie heeft inmiddels bewezen dat vertrouwen het belangrijkste ‘bezit’ is van een bank.
Een ander voorbeeld zijn de crowdfunding platforms. Hiermee worden feitelijk de zakenbanken adviseurs op het gebied van corporate finance beconcurreerd. Maar ook hiervoor geldt dat deze markt wordt ontsloten voor consumenten die in het verleden geen mogelijkheid had voor een rechtstreekse investering in een onderneming. De goed georganiseerde crowdfunders beschikken over goed functionerende websites en uitstekende mobiele toegang voor zowel investeerders als degenen die op zoek zijn naar funding. Daar waar in het verleden het direct investeren in een (startende) onderneming voorbehouden was aan de happy few: informals en durfkapitalisten, kan nu vrijwel iedereen die een paar honderd euro wil investeren op zoek gaan naar een investeringskans die bij hem of haar past. En hoe leuk is het om je vrienden uit te nodigen voor een hapje eten in het restaurant waarin jij geïnvesteerd hebt om na afloop een Tikkie uit te delen! Tikkie is een app waarmee je via WhatsApp een betaalverzoek doet en wordt ondersteund door ABN-Amro.
AFM geeft aan de nieuwe toetreders ruimte te bieden en met haar rol als waakhond en adviseur terzijde te staan. Op het moment dat de markt ‘volwassen’ wordt zullen de kaders middels wetgeving scherper worden gedefinieerd. Voor crowdfunding lijken deze kaders wat scherper te worden. Onderzoek van AFM heeft duidelijk gemaakt dat de tijd waarbinnen mensen inschrijven op een project steeds korter wordt, waardoor ze eigenlijk geen rationele beslissing meer kunnen maken. Daarom heeft AFM de platformen opgelegd om de informatie over een crowdfundingproject 48 uur van tevoren openbaar te maken. Daarnaast stuurt AFM aan op een eenduidige risicoclassificatie, een eerlijker verhaal over het nettorendement op investeringen en dat die investering ook secundair verhandelbaar wordt, net zoals aandelen bijvoorbeeld. DNB waarschuwt voor snelle online kredietverlening uit angst voor de risico’s en loopt daarmee het risico om innovaties af te remmen. Worden banken hierdoor ontmoedigd in hun initiatieven om hun businessmodellen te vernieuwen?
Voor crowdfunding heeft AFM de weg naar wetgeving inmiddels in gang gezet, waarbij bescherming van de consument centraal komt te staan. Hiermee stuurt zij aan op een consolidatie onder de verschillende platformen, immers alleen de grote platformen zullen in staat zijn de hiervoor benodigde investeringen te doen. Hierdoor behoudt AFM grip op de financieringsmarkt voor het Nederlandse MKB, enerzijds door direct, afgedwongen toezicht en anderzijds door drempels op te werpen en de markt voor crowdfunding daarmee overzichtelijk te houden en wellicht samenwerking met banken te stimuleren. Bij dit laatste kun je denken aan het actief doorverwijzen van MKB-ers met een kredietvraag naar alternatieve financieringsaanbieders. Iets dat Britse banken al verplicht zijn te doen.
Voor de ontwikkeling van fintech start-ups verwachten wij dat de rol van banken aanzienlijk blijft. Hiermee blijven deze ontwikkelingen binnen het bereik van de toezichthouders. De voorbeelden van Rabobank (PEAKS) en ABN-Amro (Tikkie) zijn al genoemd. ING profileert zich steeds nadrukkelijker als digitale bank en nam een belang in Kabbage, een online zakelijk kredietverstrekker die zich profileert als ‘snel lenen’ platform (binnen enkele minuten financieringsduidelijkheid). Voor de succesvolle (door)ontwikkeling van fintech initiatieven zijn forse investeringsinspanningen nodig. Inspanningen die kleine partijen niet kunnen bekostigen zonder externe financiers. Banken hebben hiervoor de middelen, de mensen, een bestaande klantenbasis en dat belangrijke element…. vertrouwen. Een belangrijke vraag is: krijgen zij hiervoor de ruimte van de toezichthouders?
